Ramankanta Rath
Nhật Chiêu
Từ tập thơ đầu tay ấn hành năm 1962, Ramakanta được nhiều người nhìn nhận như là một trong các thi nhân đương đại đẹp nhất.
Nhà thơ Ấn Độ này sinh tại Orissa năm 1962. Ông có bằng thạc sĩ tiếng Anh, thỉnh thoảng dịch thơ của mình ra tiếng Anh. Sáng tác bằng tiếng mẹ đẻ Oriya, Rath trở thành thi nhân hiện đại ưu tú nhất trong văn chương Oriya.
Tác phẩm Rath khá đa dạng. Ngoài mười tập thơ, ông còn viết truyện ngắn, và dịch thơ Kabir (thi hào Hindi) sang tiếng Oriya.
Rath được trao nhiều giải thưởng:
– Sahitya Akademi (1978),
– Sarala (1984),
– Saraswati Samman (1992),
– Rashtrabhusan Samman (2002), …
Được đại học Utkal trao tặng danh hiệu Tiến sĩ văn chương. Kiệt tác của Ramakanta Rath là trường ca Sri Radha được ca ngợi như một bài thơ tình sâu thẳm, theo Kathleen Raine: “cuộc cảm nghiệm vô tận tình yêu nhục cảm trong khát khao thể nhập cái linh thiêng nằm xa tầm tay con người trong cõi thế này”. Nó được dịch ra nhiều thứ tiếng.
Ngoài tư cách nhà thơ, ông còn giữ nhiều chức vụ rất cao trong chính quyền Ấn Độ và Orissa, như Chánh bí thư bang Orissa, như Chuyên gia tư vấn của Liên Hiệp Quốc tại Guyana…
*****
Ramakanta Rath là nhà thơ đương đại thường thể hiện những cung bậc khác nhau về tình yêu và cái chết với niềm bi cảm sâu xa, với giọng trào lộng cay đắng, cùng cái đẹp u ẩn.
Nhưng ông cũng thuộc về truyền thống.
Đó là truyền thống văn chương Bhakti của Ấn Độ nói chung và Orissa nói riêng, một loại thơ ca xưng tụng tình yêu vừa nhục cảm vừa linh thánh, ca ngợi Thượng đế như người tình và người tình như Thượng đế qua hình ảnh Krishna – Radha.
Truyền thống thơ ca Orissa có lịch sử hơn 500 năm, từ đầu thế kỉ 15 đến nay. Nó được tạo lập bằng khoảng 700 thi sĩ, mà nổi bật hơn cả là Achyutananda thế kỉ 16 và Bhima Bhoi thế kỉ 19.
Một khổ thơ của Achyutananda về Vô môn:
Đền đài mọc lên từ trong hư không
Đền đài dựng trên mặt nước
Ôi đền đài nhà điêu khắc nào tạo khắc
Đó là cửa vô môn
Vậy mà ta có thể nhìn thấy Linh thiêng
Một khổ thơ của Bhima Bhoi về Điểm không:
Tất cả lướt ngược dòng
đặt mình vào Điểm không
và chơi đùa ở đó.
Khởi đi từ Vô môn và Điểm không đó, thơ ca Ramakanta Rath bất chợt giăng ra giữa đời một lưới ngôn từ và vô ngôn:
Tôi giăng ra một lưới ngôn từ quanh người
mà tin rằng người không còn lối thoát
Một vài từ đa bội nghĩa
Những tưởng cuộc đời người cũng tựa hồ
cuộc đời tôi vậy, tạo lập bằng ngôn từ
…
Tôi nào có ngôn từ, cả thứ ngôn từ thể hiện
tình thế chưa bao giờ hiện hữu của tôi
Điểm không của thơ ca Ấn Độ chưa bao giờ giống chủ nghĩa hư vô. Đó chỉ là diễn trình của sáng tạo. Đó là con đường của mây, như Rath nói với trái tim mình:
Mi là gì? Bản thân mi chẳng phải là
một áng mây ư, tựa như những áng mây khác
đang đồng hành cùng mi như bạn?
Con đường của mây chính là con đường của chân không:
Và tôi hoàn toàn tan biến
vào cái chân không đã tạo nên người
Nhưng trước khi diễn ra cuộc tan biến đó, mây vẫn là mây, người vẫn là người, mơ vẫn là mơ. Và như vậy, ta làm con người, làm cơn mơ mà không cần đến một ảo tưởng gì. Đó là Điểm không của Thơ. (“Sunnya or the Zero Point is a fixed condition in the poetic – conciousness of the poet”, J.M.Mohanty)
NET OF WORDS, NET OF WORDLESSNESS: RAMAKANTA RATH’S POEM
Nhat Chieu
Since the first poetry book was published in 1962, Ramakanta has been recognized to be one of the finest contemporary poets.
This Indian poet was born in Orissa in 1934. He is a Master of English; consequently, sometimes he translates his poems into English. By using Oriya, his native tongue, for writing, Rath has become the most excellent modern poet of Oriya literature.
Rath’s works are rather multifarious. Except for his ten poetry books, he also writes short stories and has translated Kabir’s poems (Hindi poet) into Oriya language.
Rath was awarded several literary prizes:
– Sahitya Akademi (1978),
– Sarala (1984),
– Saraswati Samman (1992),
– Rashtrabhusan Samman (2002), …
He was awared the honourable name of literary doctor from Utkal university. The masterpiece of Ramakanta Rath is the long poem Sri Radha extolled as a very profound love poem, “the ever unfulfilled experience of erotic love that aspires to union with the divine which lies beyond human reach in this life”, said Kathleen Raine. It has been translated into many languages all over the world.
Apart from acting in his capacity as a poet, he has ever held many important offices in Indian and Orissa government, such as the chief secretary of state Orissa, the advisory expert of United Nations Organization in Guyana,…
***
Ramakanta Rath is a contemporary poet who often expresses the other levels of love and death with profound moving, bitter satirical voice together with beauty of darkness.
However he also belongs to the so-called tradition. That is Bhakti literary tradition in India, generally speaking and in Orissa, severally speaking. That is a kind of poem used to praise love, both erotic and sacred nuance. It extols the Creater as lover and lover as the Creator through Krishna – Radha.
Orissa poetical tradition has spent a history of 500 years, from the early 15th century upto now. It was built by about 700 poets. Two of them, Achyutananda (16th century) and Bhima Bhoi (19th century), were considered the most important.
A section in a poem of Achyutananda about Gateless – gate:
The temple has risen in emptiness
The temple stands on water
What a temple the sculptor has carved!
It has no doors,
And yet you can see the Lord.
A section in a poem of Bhima Bhoi about Sunnya (Zero point)
All went upstream
Settled in Sunnya
And play there.
From Gateless – gate and Sunnya, Ramakanta Rath’s poems suddenly spread in life a net of words and wordlessness:
I had spread my net of words around you
And believed you had no way out.
Some of words had multiple meanings.
I had thought your lifetime, too,
Like mine, was made of words
…
I had no words, not even words to describe
My condition of never having existed.
The Zero point of Indian poem never looks like Nihilism. That is a occurring process of creation where even emptiness doesn’t exist, gets asunnya – negative emptiness. That is the way of cloud in Rath’s words for his heart:
What are you? Are you yourself not
A cloud, like all those other clouds
That keep you company?
The way of cloud is the right way of emptiness:
And I dissolve entirely
In the emptiness you are made of.
But before appearing that disappearance, cloud remains cloud, man remains man and dream remains dream; therefore, I am a man, a cloud without any fantasy. That is the Zero Point of poem.
(“Sunnya or the Zero Point is a fixed condition in the poetic – conciousness of the poet”, J.M.Mohanty)
Nguyễn Hữu Tình dịch sang tiếng Anh
